Perfectionisme, je perfect willen voelen, alles zo doen dat er niets, maar dan ook niets op je valt aan te merken. Het is doodvermoeiend en aanstekelijk. Je perfect willen voelen, komt voort uit het gevoel niet geaccepteerd te worden en uit angstige en onveilige gevoelens.
Perfectionisme kun je op vele manieren oplopen en het begint vaak in je kindertijd. Hier is het dat je trauma’s opgelopen kunt hebben die perfectionisme in de hand hebben gewerkt. Het lastige hiervan, is dat je zo tot je tiende jaar nog niet in staat bent om de informatie die je binnenkrijgt te filteren op waarheid. Als kind wordt je gehypnotiseerd en alles komt zonder enig besef binnen. Jouw ‘harde’ schijf’ wordt beschreven door de buitenwereld en er ontstaat een basisprogramma.
Er zijn meerdere manieren waarop ongezond perfectionisme ontstaat. Twee van de belangrijkste zal ik in deze blog beschrijven. De eerste komt voort uit het op een voetstuk geplaatst te worden en de tweede uit het uitgangspunt ‘gebrek’.
De hemel in geprezen
Wanneer je als kind al vanaf jonge leeftijd de hemel in wordt geprezen om je prestaties, je uiterlijk of je gedrag, dan kan dit op de lange duur zorgen voor perfectionisme. Veel ouders, verzorgers, leerkrachten en andere belanghebbenden, bejubelen kinderen en hun prestaties uit enthousiasme. Men heeft hier geen kwade bedoelingen mee, echter heeft men niet in de gaten dat dit druk op kinderen kan leggen. Prestatiedruk.
Wanneer je al als kleine dreumes te pas en te onpas te horen krijgt hoe knap en slim je wel niet bent, dan gaat dit in je systeem zitten. Vervolgens ga je naar school en ook hier blijk jij goed te zijn in bijvoorbeeld leren en haal je cijfers binnen zonder er veel moeite voor te hoeven doen. Het is allemaal veel te gemakkelijk voor jou en ook hierom prijst men jou de hemel in.
De leerkrachten vinden je de beste van de klas en een voorbeeld voor anderen. Men roemt je om al je prestaties en dat wat je allemaal hebt bereikt. Zo groeit het perfectionisme steeds verder als een veld met champignons. Je wilt namelijk het enthousiasme van je ouders, leerkrachten, vrienden et cetera behouden en niemand teleurstellen. Het wordt je ‘voeding’.
Een burn-out is een time-out
Het geeft je een goed gevoel en wie wil dit goede gevoel nu niet? Je gaat dus onbewust met man en macht proberen te voldoen aan de wensen waar het enthousiasme aan vastzit. Zie hier het ontstaan van algehele onrust, angsten en onzekerheden, door het je altijd perfect te willen voelen.
Het nare van het verhaal is, dat jij geen ruimte meer krijgt of neemt om iets gewoon helemaal niet te weten, iets niet perfect te kunnen of gewoon als een mens ‘fouten’ te mogen maken. Het lukt je niet meer om gewoon even rust te hebben in je hoofd. Gewoon simpelweg te zijn wie je bent. Perfectionisme neem je ongemerkt mee op je reis en uiteindelijk kan dit jou een burn-out opleveren. Een burn-out is een manier van lichaam en geest om je in een time-out te plaatsen en je letterlijk te redden van verdere negatieve gevolgen.
Perfectionisme uit gebrek
Dan is er nog een andere manier waarop perfectionisme ontstaat, en dit is het omgekeerde van op een voetstuk geplaatst worden. Het is perfectionisme uit gebrek, uit neerkijken op, of je niet geaccepteerd voelen. Wanneer je jeugd er bijvoorbeeld een was waar nare dingen plaatsvonden en er voor liefde en aandacht niet veel tijd was, dan kan er ook vanuit dit gegeven perfectionisme ontstaan.
Perfectionisme ontstaat dan uit gebrek. Uit het meemaken van een scheiding, ouders die in een machtsstrijd verwikkeld waren, het verlies van ouders, financiële zorgen, vergeleken worden met broers, zussen of regelmatig bekritiseerd zijn op je uiterlijk. Ook een ‘label’ hebben of krijgen zoals ADHD, ASS, ADD, ODD, HSP, kan perfectionisme in de hand werken.
Het tegenovergestelde
Wat hier gebeurt, is dat jij het ‘gebrek’ wilt compenseren en zo je best gaat doen om het tegenovergestelde te bewijzen. Wanneer je gescheiden ouders hebt en je zelf bijvoorbeeld vroeg uit huis bent gegaan, zul je in je eigen leven dat wat je als negatief hebt ervaren anders willen doen. Hierin kun je doorslaan als in de perfecte partner of ouder, met de meest perfecte relatie en kinderen.
Ook ben je dan als partner eerder geneigd om van alles te tolereren wat normaal gesproken niet door de beugel gaat. Je wordt afhankelijk van anderen en kunt niet loskomen uit verstikkende, ongezonde en claimende relaties. Je leeft in symbiose en accepteert verbaal en non-verbaal geweld.
Ben je altijd vergeleken met derden, waren jouw studieprestaties of keuzes niet zoals men van je verwacht had? Dan kan het ook hier zijn dat jij het uiterste van jezelf gaat vragen, of je gaat in de ankers en doet helemaal niets meer. Je lichaam kan in plaats van een bron van plezier, een bron van ergernis worden. Body shame is een snel groeiend probleem, evenals eetstoornissen en het van alles willen veranderen aan je lijf.
Je laat niets na om te doen en zet alles in werking om alsnog die felbegeerde goedkeuring te krijgen. Het kan zelfs zover gaan, dat je dingen doet die niet bij je passen en zelfs schadelijk voor je zijn met alle gevolgen van dien. Schaamte en niet willen falen zijn woorden die hier van toepassing zijn.
Wat levert ongezond perfectionisme je op?
Ongezond perfectionisme levert je ontevredenheid op, chronische stress, lichamelijke ongemakken, heel veel financieel onnodige uitgaven, verlies van realiteit, eenzaamheid, faalangst en uitstelgedrag.
Daarnaast weet je als perfectionist ook wel, dat je nooit perfect zult worden. Toch ga je ondanks dit gegeven onvermoeibaar door met je pogingen om je wel perfect te voelen. De reden waarom perfectionisten dit doen, is dat het even een verlichting geeft van pijnlijke emoties en gevoelens die men liever niet ervaart.
Alles op een rijtje gezet, komt perfectionisme dus voort uit angst in de breedste zin van het woord. Dit doen we niet alleen onszelf aan, maar ook elkaar. Perfectionisme is namelijk heel aanstekelijk en uiteindelijk vreselijk irritant.
Gezond de beste versie van jezelf ontwikkelen.
Mag je jezelf niet op een hoger plan brengen? Ja hoor, uiteraard is de meest gewenste versie van jezelf realiseren geen probleem, mits dit komt vanuit een goede en gezonde basis. Een basis waarin plezier, tevredenheid en het accepteren van jezelf op nummer één staat en dit niet ten koste gaat van jezelf of anderen.
Jij mijn beste, bent namelijk meer dan je uiterlijk, je prestaties, je studies, diploma’s, opbrengsten, je achtergrond, ervaringen en ‘labels’. Neem dit gegeven mee in de ontwikkeling van de identiteit die jij wilt zijn, los van alle andere eisen die de wereld je bewust of onbewust probeert op te leggen.
Jij bent het waard om hier te zijn met jouw unieke mogelijkheden, talenten en vaardigheden. Jij bent het waard om van te houden en je plek te claimen in deze wereld.
Sluit nu eens je ogen en leg je hand op je hart en ik weet zeker dat je diep van binnen weet dat dit de waarheid is.
Een warme groet van mij,
Grace Louise.
Thanks for the pfoto Gerd Altmann from Pixabay